TEORIA ZAĆMIEŃ(105) – astronomia sferyczna.

[SPUNTI]

Prowadząc półłuk dokładnie od punktu południa horyzontu do zenitu wyznaczamy południk miejscowy zwany również lokalnym lub po prostu południkiem niebieskim. Wszystkie ciał niebieskie w dzień i w nocy przechodzą przez południk niebieski. Nawet te, które znajdują się pomiędzy zenitem, a osią świata. Wszystko to zleży od położenia gwiazd na niebie i od geograficznego szerokość miejsca obserwacji. Najwyższa pozycja danego ciała niebieskiego nad horyzontem nazywana jest górną kulminacją od łacińskiego culmen – szczyt. Gwiazda Polaris nie znajduje się dokładnie na linii osi obrotu północnej sfery niebieskiej i pod koniec XXI wieku zbliży się do niej na odległość kątową 21 minut. Jest to w tej chwili najjaśniejszy obiekt najbliżej jaki znajduje się osi świata, dlatego nazywamy ją Gwiazdą Polarną. Obecnie odległość jej wynosi 40 minut kątowych dlatego wydaje się nam obserwatorom jako nieruchome ciało niebieskie. Wystarczy użyć aparat o długich czasach naświetlania osadzonych na stabilnym statywie. Jasne gwiazdy będą kreślić dość jasne skoncentrowane w kadrze obiektywu łuki o różnych rozmiarach wokół osi świata. Najdłuższy zakreślony ślad łuku będzie posiadał największą wartość w okolicach niebieskiego. Równik niebieski jest największym wielkim kołem na sferze niebieskim oddalonym od biegunów osi świata 90*. Formacja równika jest prostopadła do osi świata przechodząca przez obserwatora. Równik niebieski dzieli sferę na północną i południową część nieba. Obserwator znajdujący się na Ziemi na półkuli północnej. Na tym obszarze półkuli północnej można zobaczyć całą północną półkulę nieba i tylko część południowej położoną między równikiem niebieskim a horyzontem. Z tej pozycji najkrótsze półki dróg ciał niebieskich będą miały, które położone są najniżej nad lokalnym horyzontem. Natomiast gwiazdy około biegunowe ich łuki w zależności od deklinacji ciał niebieskich i jednoczesnym położeniu obserwatora na Ziemi zauważy on ciała te nie wschodzą i zachodzą. Gdybyśmy mogli je obserwować również w dzień zjawisko wschodów i zachodów w ogóle by dla nich nie wstępowało. Podobne zjawisko występuje podczas całorocznej wędrówki Słońca po sferze niebieskiej. Latem nasza dzienna gwiazda wschodzi na północnym wschodzie, koło południa wznosi się wysoko nad lokalnym horyzontem i zachodzi wieczorem na północnym zachodzie. Zimą Słońce z kolei wschodzi na południowym wschodzie, jego codzienna podróż przez horyzont jest niska i zachodzi na południowym zachodzie. Jednak jak zauważamy dobrze Słońce nie zajmuje stałej pozycji na niebie jak gwiazdy. Uczestniczy one wspomnianym powolnym ruchu dobowym i co ok 24 godziny jego kątowe położenie nad horyzontem podczas górowania powoli się zmienia. Osiąga w dniu przesilenia letniego maksymalną wartość górowania na półkuli północnej. Po momencie przesilenia letniego następuje proces odwrotny trwający pół roku osiągając minimalną wysokościową wartość.