TEORIA ZAĆMIEŃ(127) - kształt półcienia i cienia.

[SPUNTI]

Zawsze na powierzchni Ziemie cień stożka Księżyca i półcienia przyjmuje owalne kształty. Najbardziej zbliżone do koła cień i półcień mają kiedy odległość szerokościowa pomiędzy centralnymi punktami Ziemi i Księżyca jest równa lub blisko zeru. Takie zaćmienia zazwyczaj występują na równiku ziemskim lub w jego pobliżu. Każde zaćmienie całkowite również pierścieniowe, czy hybrydowe możemy wydłużyć w sposób sztuczny. Nie trwa ono tylko czasowo z teoretycznych wyliczeń np. całkowitych zaćmień 7,7 minuty. Może ono trwać nawet 25 czy 40 minut z pomocą przychodzą tutaj samoloty, które startują kilkanaście minut przed całkowitym zaćmieniem Słońca. Ich lot odbywa się na kursie centralnego pasa zaćmienia. Cień Księżyca doganiając samolot powoli go wyprzedza. Zazwyczaj prędkość cienia Księżyca wynosi 1, 046 km/sek. zaćmienie przypadające na równiku prędkość rotacji liniowa równa jest 0,465 km/sek. stad przy maksymalnym rozmiarze cienia 270 km czas trwania 7,7 minuty. Wypadkowa prędkość samolot lecący z prędkością 1,3 Macha tj. 0,442 km/sek. wynosi 0,139 km/sek. Poruszając się z tą prędkością w cieniu Księżyca pozostawalibyśmy prze ok 33 minuty. Przy założeniu innych danych wyniki byłby inne. Naukowcy przez ten okres czasu mogliby wykonywać obserwacje nie tylkoprzez owe 7 minut tylko 4 krotnie dłużej. Taka obserwację wykonano podczas całkowitego zaćmienia Słońca w dniu 30 czerwca 1973 roku przy którym chciałem się dłużej zatrzymać. Było to jedno z najdłuższych zaćmień jakie można było obserwować w XX wieku. Przypadało one w pasie równikowym naszego globu i trwało one maksymalnie przez 7 minut i 29 sekund. Podobnie w tych rejonach Ziemi powtórzy się dopiero 16 lipca 2186 roku. Te z dnia 30 czerwca 1973 roku przypadło na terenie państwa Nigeria. Pas centralny całkowitego zaćmienia Słońca przebiegał od Brazylii przez Gujanę Brytyjską, Ocean Atlantycki i wpadał na kontynent afrykański w Mauretanii, a dalej prowadził przez Mali, Niger, Czad, Republikę Centralnej Afryki, Sudan, Ugandę, Kenię, Somali i kończył się na Oceanie Indyjskim. Wszystkie te państwa znajdują się blisko w strefie równikowej. Dogodne warunku i dość duża szerokość pasa to długotrwałość całkowitego zaćmienia. W rejon pasa całkowitego zaćmienia udała się grupa studentów astronomii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wyprawę zorganizowano dla uczczenia 500-rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Środkiem transportu była ciężarówka Śkoda MT4, która wraz z studentami po przebyciu ok. 7300 km dotarła do punktu założenia swojej obserwacyjnej bazy. Tam gdzie mieli swoja bazę całkowite zaćmienie trwało ponad 5 minut. Naukowa wyprawa na całkowite zaćmienie Słońca było w pełni udane. Natomiast to zaćmienie było pierwszym zaćmieniem w historii astronomii, które obserwowane było z pokładu naddźwiękowego samolotu pasażerskiego Concord.