Ostatnie dzieło Heweliusza

Od wielkiego wybuchu po dzień dzisiejszy i daleko w przyszłość.
magda75
Społeczność SOS
Posty: 11
Rejestracja: 5 sty 2020, o 13:00
 Polubił: 1 time
 Polubiane: 7 times

Ostatnie dzieło Heweliusza

Post autor: magda75 »

Ostatnie dzieło Jana Heweliusza Prodromus astronomiae cum catalogo fixarum et Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia... ukazało się w Gdańsku w 1690 r., już po śmierci słynnego astronoma, wydane przez wdowę Elżbietę Heweliuszową i dedykowane królowi Janowi III Sobieskiemu. W dedykacji dziękowała ona monarsze za wielokrotną i wydatną pomoc, jaką okazywał jej mężowi w pracy naukowej.

Dzieło to, dotyczące gwiazd stałych, miało być – w zamierzeniu autora – ich katalogiem, obejmującym 3000 pozycji, plonem zbieranych od 1641 r. obserwacji. Heweliuszowi udało się skatalogować 1888 pozycji, a więc przewyższył on wcześniejszy kompilacyjny katalog Ricciolego z 1651 r. (1468 opisów gwiazd). Do dzieła Heweliusza wykonano sztychowane na miedzi ilustracje – dwie mapy nieba oraz wyobrażenia wszystkich konstelacji gwiezdnych, razem 54 ryciny (płyty były już gotowe w 1686 r.). Współpracowały przy nich trzy osoby: sam autor (auctor, observator ac delineator), miejscowy malarz Andrzej Stech jako twórca ostatecznej wersji artystycznej oraz sztycharz Karol de La Haye, działający wówczas w Gdańsku.

Na frontispisie do Firmamentum Sobiescianum znalazła się okazała wymiarami rycina (Stech – La Haye), przedstawiająca sędziwego Heweliusza w niebiańskim pałacu Uranii, tronującej na obłokach w otoczeniu dzieci – personifikacji pięciu planet – oraz sławnych filozofów i astronomów (m.in. Tycho Brahe, Hipparcha, Ptolomeusza i Kopernika). Wyżej w chmurach unoszą się liczne aniołki głoszące boską chwałę. Na pierwszym planie pochylony wiekiem uczony, niosący w rękach tarczę (Scutum Sobiescianum, o czym niżej) oraz sekstans, zdaje się odczytywać otwartą księgę z napisem: Catalogus Fixarum. Daleko w dole rysuje się panorama Gdańska.

Trzeba dodać, że opisane dzieło mogło zostać wydane dzięki specjalnemu zasiłkowi, udzielonemu przez Jana III Sobieskiego, który podczas siedmiomiesięcznego pobytu w Gdańsku (1677–1678) często odwiedzał dom i obserwatorium Heweliusza, żywo interesował się jego badaniami i niejednokrotnie asystował mu przy pracy. Monarcha wyznaczył mu stałą pensję, a także wspierał go finansowo, zwłaszcza po nieszczęsnym pożarze w 1679 r., który zniszczył cały dorobek uczonego. Wdzięczny Heweliusz pamiętał o swym dobroczyńcy i opiekunie w różny sposób. W 1676 r. przesłał mu w darze cytryny wyhodowane w swoim małym gdańskim ogrodzie, w 1686 r. zaś ogłosił opis nowego gwiazdozbioru, nazwanego na cześć polskiego króla Tarczą Sobieskiego (Scutum Sobiescianum). Była to konstelacja złożona z 7 gwiazd – odniesionych do siedmiu aktualnych członków rodziny królewskiej) – przybrana w kształt tarczy z krzyżem, czyli herbu władcy – Janiny. I tę właśnie tarczę niesie w prawej ręce Heweliusz przed areopagiem Uranii.
Załączniki
heweliusz_frontyspis.jpg
Awatar użytkownika
tafig
VIP
Posty: 829
Rejestracja: 7 lut 2019, o 20:36
 Polubił: 293 times
 Polubiane: 153 times

Re: Ostatnie dzieło Heweliusza

Post autor: tafig »

Wspaniały tekst o wielkim Polskim astronomie z Gdańska Janie Heweliuszu. Mam gdzieś książkę o nim tylko zalega w jednym z kartonów, gdyż zważywszy, że to dość stare wydanie zabrakło dla niej miejsca w witrynce. Może kiedyś uda mi się zrobić odpowiednią ekspozycję w mojej dostrzegalni.
Właściciel i administrator forum i strony SOS PTMA.
Koordynator Sekcji Obserwacji Słońca PTMA do końca 2023 roku
TN 114 x 900 z wytrawionymi lustrami okular UWA 9mm
TN 200 x 1000
Jerzy Bohusz
Społeczność SOS
Posty: 8
Rejestracja: 9 lut 2019, o 10:04
 Polubił: 4 times
 Polubiane: 3 times

Re: Ostatnie dzieło Heweliusza

Post autor: Jerzy Bohusz »

Tadziu, profanujesz mojego Patrona w astronomii...
Pozdrawiam Aquarius
Astropodcast.pl
Awatar użytkownika
tafig
VIP
Posty: 829
Rejestracja: 7 lut 2019, o 20:36
 Polubił: 293 times
 Polubiane: 153 times

Re: Ostatnie dzieło Heweliusza

Post autor: tafig »

To trochę zbyt wielkie słowo. sam ubolewam nad ty, że nie mam gdzie tych książek podziać.
Właściciel i administrator forum i strony SOS PTMA.
Koordynator Sekcji Obserwacji Słońca PTMA do końca 2023 roku
TN 114 x 900 z wytrawionymi lustrami okular UWA 9mm
TN 200 x 1000
Adamsospoa
Społeczność SOS
Posty: 123
Rejestracja: 15 sty 2021, o 18:21
Lokalizacja: Katowice
 Polubił: 269 times
 Polubiane: 16 times

Re: Ostatnie dzieło Heweliusza

Post autor: Adamsospoa »

Piękny tekst, interesujący.
P.S.
Pytanie do prawników.
W XX wieku Międzynarodowe Unia Astronomiczna zmieniła nazwy gwiazdozbiorow ujmując w nazwie m.inn. nazwiska. I tak gwiazdozbiór tarcza Sobieskiego nazywa się dzisiaj tarcza. Moje pytanie to gdzie i jak zadziałać w może unijnym sądzie aby przywrócić tradycyjną nazwę. No bo jest przecież prawo Plancka, równania Maxwella itp. Co król gorszy?
To jak reakcja łancuchowa bo takie nieprawidłości są powszechne mamy np. wzory vietta, twierdzenie Pitagorasa i Talesa. Jest Mona Lisa zamiast panienka z uśmiechem etc.
No nie tak nie może być!!!
Awatar użytkownika
tafig
VIP
Posty: 829
Rejestracja: 7 lut 2019, o 20:36
 Polubił: 293 times
 Polubiane: 153 times

Re: Ostatnie dzieło Heweliusza

Post autor: tafig »

Myślę, że Adam ma rację, jednak nadanie z powrotem nazwy Tarcza Sobieskiego wiązałaby się z wymianą wszystkich map nieba i aktualizacją programów astronomicznych. Ciężka sprawa.
Właściciel i administrator forum i strony SOS PTMA.
Koordynator Sekcji Obserwacji Słońca PTMA do końca 2023 roku
TN 114 x 900 z wytrawionymi lustrami okular UWA 9mm
TN 200 x 1000
Awatar użytkownika
egaudia
Społeczność SOS
Posty: 10
Rejestracja: 31 paź 2021, o 00:35
Kontakt:

Re: Ostatnie dzieło Heweliusza

Post autor: egaudia »

A to pewnie wiąże się z kosztami, których za pewne nikt nie chciałby wziąć na swoje barki.
Pozycjonowanie wizytówek Google Moja firma http://egaudia.pl/
ODPOWIEDZ

Wróć do „Astronomia teoretyczna”